Ranking Samorządów "Rzeczpospolitej" obejmuje wszystkie gminy, miasta i miasta na prawach powiatu w Polsce (z wyjątkiem Warszawy). Źródłem danych podlegających ocenie są informacje udostępniane przez Główny Urząd Statystyczny, Ministerstwo Finansów oraz informacje podane przez władze lokalne w specjalnej ankiecie.

Kryteria oceny Rankingu Samorządów 2022 to około 50 wskaźników. Maksymalna liczba punktów, jaką można było uzyskać wynosiła 100 dla gmin i miast (dla miast na prawach powiatu to 102 punkty).

W kategorii trwałość ekonomiczno-finansowa (maksymalnie 30 pkt.) oceniane były wskaźniki dotyczące: zdolności samorządu do zwiększania dochodów własnych (w tym z podatków) i korzystania z zewnętrznych źródeł finansowania, efektywności zarządzania finansami czy te dotyczące budowy potencjału rozwojowego.

W kategorii "trwałość społeczna" (maksymalnie 34 pkt.) oceniane były te obszary działalności samorządów, które mają wpływ na jakość życia mieszkańców oraz budowę tzw. społeczeństwa obywatelskiego. Braliśmy tu pod uwagą zarówno "twarde" dane o wydatkach samorządu (m.in. na usługi w zakresie edukacji, kultury, sportu i rekreację, transportu publicznego) jak i mierzalne efekty tych wydatków (np. miejsca dla dzieci w żłobkach czy przedszkolach), ale też tzw. działania miękkie, których podjęcie nie wymagało dużych nakładów finansowych (np. budżet partycypacyjny, współpraca z organizacjami pozarządowymi).

W kategorii trwałość środowiskowa (maksymalnie 26 lub 28 pkt.) kładliśmy nacisk na kwestie związane z ochroną środowiska i dostosowań do zmian klimatycznych. Samorządy mają tu wiele do zrobienia choćby w zakresie gospodarki odpadami, gospodarki wodno-ściekowej, czy redukcji emisji spalin i smogu.

W czwartej kategorii (maksymalnie 10 pkt.) sprawdzaliśmy jakość zarządzania urzędem, procesem uchwałodawczym oraz poziom współpracy między samorządami.

Zestawienie Ranking Samorządów jest przygotowywane odrębnie dla miast na prawach powiatu, gmin miejskich i miejsko-wiejskich oraz gmin wiejskich. W rankingu nie jest uwzględniane miasto stołeczne Warszawa, ze względu na inny ustrój prawny oraz jego wielkość.